TATIZO LA MTOTO WA JICHO (CATARACT)

Mtoto wa jicho kwa lugha  nyingine cataract hutokana na kufanyika kwa ukungu katika lensi ya jicho, mtu aliye na ukungu huu kuona kwake ni sawa sawa na mtu  anavyoona nje kupitia dilisha la kioo lenye ukungu wa barafu au maji dilishani  mvua inapokuwa  inanyesha.

Ukungu katika lensi ya jicho husababisha mtu kusindwa kufanya kazi zake kama kuendesha gari, kusoma sana sana usiku au kuona nyuso za watu vyema. Ukungu huu hutokea na kuendeea kufunika jicho zima pole pole kwa muda Fulani na hatimaye mtu anashindwa kuona kabisa.

Kwa mara ya kwanza ukungu unapoendelea kutokea mtu anaweza kupata miwani inayoweza kumsaidia kuona lakini baada ya muda Fulani kupita mtu anaweza asione kabisa mpaka afanyiwe matibabu mengine ya upasuaji.

Matibabu ya upasuaji ni salama  rahisi yenye uhakika na ni ya muda mfupi, huchukua mda mfupi mgonjwa kupona na kurudia kazi zake za kawaida.

Jinsi ukungu wa jicho unavyotokea

Aina nyingi za ukungu machoni au mtoto  wa jicho huwa ni tatizo linalotokea kama mabadiliko kwenye lensi ya jicho kadri mtu anavyozeeka.

Baadhi ya watu hurithi hali ya kupata tatizo hili la ukungu kwenye macho na huwa hatarini kupata mapema zaidi.

Ukungu kwenye jicho unaweza kusababishwa na mambo mengine mengi kama

• magonjwa-kama kisukari,
• jeraha au
• kufanyiwa upasuaji wa jicho,
• madawa aina ya steroid pia husababisha kufanyika kwa ukungu kwenye lensi ya jicho

Mtoto pia anaweza kuzaliwa na ukungu kwenye jicho au kupata ukungu anapoendelea kukuwa unaotokana na maambukizi kwa mama wakati wa ujauzito.

Ukungu huu kwenye lensi mara nyingi haudhuru kuona kwa mtoto lakini kama ukigunduliwa mapema unabidi kuondolea mara baada ya kugunduliwa.

Jinsi gani ukungu unafanyika kwenye lensi ya jicho

Lensi-(ambapo ukungu huu hutokea)huwa nyuma ya sehemu nyeusi ya jicho inayoonekana mtu akitazamwa kwenye jicho.

Lensi hii hufanya kazi ya kuelekeza mwanga sehemu ya jicho inayoitwa rentina ambapo hapa mwanga huo hubadilishwa na kufanywa kuwa umbo la kitu kama vile tunavyoona tukiangalia vitu vinavyotuzunguka.

Ukungu huu unapofanyika husababisha kutawanywa kwa miali ya mwanga na hivyo haiingii kwenye rentina hatimaye mtu anaona ukungu na dalili zingine zinazompata mwathilika wa tatizo hili.

Mtu anapoendelea kuongezeka umri na kuzeeka  kuta za lensi huongezeka upana na kusababisha uwezo mdogo wa kupitisha mwanga.

Kwenye umri mkubwa pia, chembe hai za lensi huvunjika na kutuwama pamoja kutengeneza ukungu  sehemu moja wapo ya ndani, ukungu  unapoendelea kufanyika basi mtu anapoteza hali ya kawaida ya kuona.

Ukungu kwenye jicho unaweza kutokea kwenye jicho moja tu, lakini mara nyingi hutokea kwenye macho yote mawili . Mara nyingi pia si lazima macho yote mawili yapatwe na dalili zinazofanana hivyo ukungu kwenye jicho moja unaweza kuwa na dalili mbaya zaidi ya jicho jingine.

Vihatarishi vya kupata ukungu kwenye lensi ya jicho

Mambo yafuatayo yanamuweka mtu hatarini kupata mtoto wa jicho;

• Kuongezeka umri(umri mkubwa-uzee)
• Kisukari
• Kunywa pombe kupita kiwango
• Kukaa sana kwenye mwanga wa jua
• Kupatwa maranyingi na mionzi kama ya X-ray au matibabu saratani kwa njia ya mionzi
• Historia ya mtoto wa jicho kwenye familia
• Shinikizo la juu la damu
• Kitumbo-obesity-uzito kupita kiwango
• Kuumia jicho au michomo kwenye jicho
• Kufanyiwa Upasuaji wa jicho/macho
• Matumizi marefu aina ya steroids
• Uvutaji wa sigara

Dalili za mtoto wa jicho-Cataract

Dalili za mtu mwenye mtoto wa jicho au ukungu kwenye jicho huwa ni kati ya zifuatazo;

• Kuona ukungu au vitu vimefifia
• Kupata shida kuona wakati wa usiku
• Kuumizwa macho kwa mwanga au miali ya mwanga ambapo mtu wa kawaida haoni kwamba ni tatizo
• Kuona nusu duara au duara kwenye mwanga unaongaa au miali ya mwanga kama vile upinde wa mvua unayokaa.
• Kubadilisha mara kwa mara kwa lensi ya miwani kutokana na hali ya macho kuwa mbaya
• Kuona rangi zimefifia au rangi ya vitu kuwa njano
• Kuona kitu kimoja kwamba ni viwili katika jicho moja

Mwanzo wa tatizo hili la ukungu kwenye lensi ya jicho huweza kudhuru sehemu ndogo sana ya jicho kiasi kwamba hautapata dalili zozote, muda unapoendelea na ukungu huu kutanda kwenye sehemu kubwa ya lensi ya kicho ndio utakapoanza kupata dalili hizo

Wakati gani uonane na dakitari?

Fanya mipango ya kuonana na dakitari endapo unaona kuna mabadiliko yoyote katika macho yako kama kuona kitu kimoja kuwa marambili, kuona ukungu n.k

Vipimo vya kufanya

kupima kujua kama una mtoto wa jicho dakitari atafanya vipimo vifuatavyo mara baada ya kuchukua historia ya ugonjwa wako

·         Kukuomba usome charti yenye maandishi makubwa na madogo kuona kiwango chako cha kuona  kitaalamu huitwa visual acuity test. Jicho moja hufunikwa na baada ya kupimwa hivyo hivyo jingine hufunikwa na kupimwa pia

·         Kutumia kifaa cha kamera na mwanga kuangalia jicho na lensi ya jicho kifaa kinajulikana kama microscopy

·         Kutanua dilisha la jicho kwa ajili ya kuchunguza rentina

·         Dawa aina Fulani ya matone inawekwa na dakiatri kwenye macho inayosaidia kutanua mlango wa jicho na kumrahisishia kuona vyema kwa lensi ya jicho na baadae atatumia kifaa kinachoitwa ophthaloscope na kuona kama kuna ukungu wowote au tatizo jingine

 

Matibabu ya cataract

Matibabu ya ukungu kwenye lensi ya jicho kwa njia ya upasuaji hutegemea maamuzi ya mgonjwa na dakitari kwamba ni lini afanyiwe matibabu hayo.

Ukungu kwenye lensi ya jicho mara nyingi hausabaishi matatizo yoyote na hata kama mtu akichelewa kufanyiwa matibabu hakutadhuru uwezo wa kuona atakapofanyiwa upasuaji wakati wowote ule.

Matibabu ya tatizo hili hutegemea dalili alizonazo mgonjwa jinsi zinavyoathiri mfumo wa maisha yake kama kusoma au kuendesha gari wakati wa usiku. Mara baada ya kufanyiwa upasuaji dakitari atakuomba uwe unaludi kliniki ili kutathmini maendeleo yako

Upasuaji

Upasuaji wa kuondoa ukungu kwenye macho au cataract hufanywa kwa kuondoa lensi ile iliyohalibika na kuwekwa lensi nyingine bandia.

Lensi  hii huwekwa mahali lensi ya asili ilipokuwa na mara baada yakuwekwa hukaa kwa muda wote unaoishi

Kwa baadhi ya watu baada ya kuondolewa kwa lensi asilia ya jicho, uwekaji wa lensi ya bandia hauwezi kufanyika na hivyo mtu atapewa miwani tu kumsaidia kuona

Upasuaji wa kuondoa lensi hii ya asili na kuweka ya bandia hufanyika kwa muda mfupi na mgonjwa anaweza kuruhusiwa siku hiyo hiyo kwenda nyumbani.

Upasuaji unapokuwa unafanyika mgonjwa anapewa ganzi sehemu ya jicho ili kutosikia maumivu, hivyo mgonjwa huwa macho wakati wote wa upasuaji

Madhara yanayoweza kutokana na upasuaji mara chache huwa ni

• kuharibiwa kwa  rentina ya jicho hivyo kusababisha upofu
•  kutokwa na damu

Baada ya upasuaji utajisikia hali isiyo ya kawaida baada ya siku chache na baada ya wiki nane utakuwa umepona kabisa. Kama una ukungu katika macho yote mawili basi dakitari atapanga matibabu ya jicho jingine baada ya mwezi 1 au 2 kupita tangu kufanyiwa upasuaji wa jicho moja